Nietolerancja histaminy – dieta antyhistaminowa

histamina - co to?

Nietolerancja histaminy to mało znane zjawisko, które objawami przypomina alergię. W tym artykule postaram się wytłumaczyć działanie histaminy, jakie są objawy nietolerancji histaminy i jak powinna wyglądać dieta niskohistaminowa.

Co to jest histamina i nietolerancja histaminy?

Histamina to amina biogenna, gromadzona w komórkach odpornościowych zlokalizowanych w skórze i jelitach. Obecność histaminy jest niezbędna do:

  • zachowania rytmu okołodobowego (pomaga nam się rano przebudzić),
  • wytwarzania soków żołądkowych
  • regulacji reakcji alergicznych.

Histamina oprócz tego że jest wytwarzana przez organizm, to może być również dostarczona wraz z pożywieniem. U większości ludzi spożycie jej znacznych ilości nie wywoła żadnych objawów. Istnieje jednak grupa osób o znacznie wyższej wrażliwości, u których spożycie nawet niewielkiej ilości histaminy przyczynia się do rozwoju pseudoalergicznych reakcji, czyli nietolerancji histaminy. Ich przyczyną jest zazwyczaj niedobór enzymu który rozkłada histaminę, czyli DAO – diaminooksydazy. 

Nietolerancja histaminy – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną nietolerancji histaminy jest ograniczona ilość enzymu diaminooksydazy (DAO), który ją rozkłada. Ponieważ jest go za mało, histamina kumuluje się w jelitach, a następnie dostaje do krwiobiegu i tą drogą do różnych obszarów ciała, wywołując w nich objawy. Na zwiększenie ilości histaminy w organizmie mogą również mieć wpływ również inne czynniki, takie jak mikrobiota jelitowa, rozrost bakterii czy obecność pasożytów. 

 W praktyce trudno odróżnić, ile histaminy w jelitach pochodzi z produkcji własnej, ile z pożywienia, a ile zostało wytworzone przez mikrobiomy. 

Wśród przyczyn nietolerancji histaminy wymienia się:

  • genetyczny niedobór DAO,
  • chroniczny stres,
  • niedobory żelaza, witaminy B6, B12, miedzi oraz witaminy C,
  • zaburzoną metylację (problem z detoksem, słabsza odporność na stres),
  • brak snu (melatonina pomaga zachować szczelną barierę jelitową i barierę krew – mózg),
  • dominacja estrogenowa (i niedobór progesteronu),
  • pasożyty, m.in Blastocystis hominis,
  • leptynooporność,
  • insulinooporność,
  • lektyny w diecie – zwłaszcza przy zwiększonej wrażliwości,
  • infekcję H.pylori, Clostridium difficile,
  • alergie pokarmowe i zespół przesiąkliwości jelit,
  • problemy trawienne (upośledzone wydzielanie kwasu solnego, żółci oraz enzymów trzustkowych),
  • długotrwałe antybiotykoterapie,
  • dieta wysokobiałkowa.

przyczyny nietolerancji histaminy

Nietolerancji histaminy – objawy

Zjawisko nietolerancji histaminy nie jest popularne, a objawy często są łączone z jednostkami chorobowymi już występującymi u pacjenta. Wrażliwość na histaminę może się jednak z czasem zmieniać, dlatego określone objawy powinny być rozpatrywane w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę historię zdrowotną badanej osoby.

Do objawów nietolerancji histaminy należą:

  • słaba tolerancja kosmetyków (wysypki, uczulenia),
  • migrenowe bóle głowy,
  • choroba lokomocyjna, choroba morska, mdłości,
  • niskie ciśnienie krwi,
  • złe samopoczucie podczas zmian pogody,
  • niska temperatura ciała,
  • problemy ze snem/bezsenność,
  • stany lękowe,
  • astma,
  • zmiany skórne: trądzik, atopowe zapalenie skóry, świąd, pokrzywka,
  • czerwone plamy na skórze (np. po alkoholu),
  • przewlekły katar,
  • biegunki, SIBO,
  • nadpobudliwość,
  • zgaga, pieczenie w gardle po określonych produktach,
  • bolesne miesiączki.

Jak widać, histamina ma swoje receptory w rożnych komórkach naszego ciała, dlatego miejsca jej działania mogą być rozproszone a dolegliwości mało charakterystyczne. Natomiast to, co często łączy osoby zmagające się z HIT to utrudnione zasypianie oraz utrzymanie głębokiego, regenerującego snu.

 Jednym z objawów nadmiaru histaminy w organizmie jest utrudnione zasypianie oraz nieregenerujący sen. 

objawy nietolerancji histaminy

Nietolerancji histaminy – diagnostyka

Badania niezbędne do zdiagnozowania nietolerancji histaminy:

  • badanie poziomu DAO w surowicy (wynik poniżej 10 IU/ml),
  • badanie poziomu histaminy (wynik może być w normie),
  • badanie poziomu witaminy B6, cynku.

Wynik stężenia enzymu DAO może potwierdzić lub wykluczyć nietolerancje histaminy

W przypadku problemów skórnych zaleca się również określenie poziomu HNMT. Oprócz badań ważna jest samoobserwacja. Niekiedy reakcja na pokarmy występuje z opóźnieniem, dlatego warto prowadzić przez kilka-kilkanaście dni dzienniczek żywieniowy, w którym szczegółowo spisuje się swój jadłospis oraz niepokojące objawy. Dzięki temu łatwiej wyodrębnić produkty, które szkodzą.

 Wynik stężenia enzymu DAO może potwierdzić lub wykluczyć nietolerancje histaminy. 

Nietolerancja histaminy – dieta antyhistaminowa

Dieta niskohistaminowa powinna być wsparciem terapeutycznym, regulującym samopoczucie oraz powrót do zdrowia. Podstawą walki z nietolerancją histaminy jest dbałość o jelita. Aktywne zakażenie pasożytnicze, nieprzeleczone zakażenie H.pylori lub przerost bakteryjny (SIBO) to najczęściej powtarzające się problemy, od diagnozy których powinno się zacząć leczenie. Bardzo charakterystyczne jest również występowanie nietolerancji pokarmowych.

Produkty zawierające histaminę

Możemy wyróżnić grupę produktów spożywczych bogatych w histaminę. Należą do niej przede wszystkim:

  • produkty fermentowane, takie jak np. kapusta kiszona, ogórki kiszone, kimchi, tofu, sos sojowy, kefiry, jogurty (Lactobacillusy!),
  • sery: sery pleśniowe, cheddar, camembert, parmezan, kozi, owczy,
  • produkty wędzone (ryby, kurczak), ryby w puszkach, konserwy,
  • kiełki pszenicy, pszenica, żyto, jęczmień, ogólnie – zboża glutenowe,
  • kakao (czekolada),
  • wędliny, np. szynka parmeńska, salami,
  • mięso wieprzowe,
  • surowe pomidory,
  • suszone owoce,
  • szampan, piwo, czerwone wino (białe jest lepiej tolerowane).

 Wiele bakterii i drożdży (grzybów), wykorzystywanych w procesie fermentacji serów, jogurtów czy wina, produkuje histaminę dla swoich potrzeb życiowych. Z tego powodu wszystkie produkty fermentowane zawierają duże ilości histaminy. 

Wiele bakterii i drożdży (grzybów), wykorzystywanych w procesie fermentacji serów, jogurtów czy wina, produkuje histaminę dla swoich potrzeb życiowych. Z tego powodu wszystkie produkty fermentowane zawierają duże ilości histaminy.

orzeszki ziemne a histamina

Co ciekawe, niektóre produkty spożywcze nie zawierają w swoim składzie histaminy, ale za to dodatkowo stymulują jej nadmierne uwalnianie w organizmie. Należą do nich m.in:

  • orzeszki ziemne (masło orzechowe),
  • truskawki, banany, kiwi, cytrusy, papaja, banan,
  • owoce suszone (w winach i suszonych owocach),
  • awokado,
  • szpinak,
  • cytrusy,
  • zioła, takie jak: rumianek, szałwia, bratek, mięta, lipa, owoc dzikiej róży, lukrecja,
  • wzmacniacze smaku, przeciwutleniacze, barwniki i konserwanty,
  • nikotyna.

Dużej ilości histaminy nabierają produkty przechowywane w nieprawidłowych warunkach, dlatego produkty:

  • nadpsute,
  • zgniłe,
  • po terminie przydatności do spożycia

nie powinny być spożywane przez osoby wykazujące objawy nietolerancji histaminy.

Wszelkie techniki obróbki kulinarnej jak np. gotowanie, pieczenie, czy też smażenie nie zmniejszają zawartości histaminy w pokarmach, ponieważ histamina jest aminą odporną na działanie temperatury.

W przemyśle spożywczym na terenie UE określono dopuszczalne normy zawartości histaminy w produktach spożywczych, ale dotyczą one tylko ryb i ich przetworów (<200 mg na kg masy produktu).

Czynniki blokujące aktywność enzymu DAO:

  • zbyt duża zawartość histaminy w codziennym menu;
  • nadmierne spożycie alkoholu;
  • herbata: zielona, czarna;
  • niedobór wapnia, miedzi, witamin z grupy B;
  • niektóre leki, np. inhibitory MAO (stosowanymi w leczeniu depresji, choroby Parkinsona, niedociśnienia tętniczego);
  • dominacja estrogenowa;
  • celiakia, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, choroba Crohna;
  • antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, aspiryna), metformina, leki przeciwhistaminowe;
  • izoniazyd (lek przeciwgruźliczy) i inhibitory MAO (leki przeciwdepresyjne);
  • inhibitory pompy protonowe – blokują receptory histaminowe, nie obniżając poziomu histaminy! 
  • w przypadku nietolerancji histaminy istotne jest również wykluczenie blokerów enzymu DAO. 

Kawa a histamina? Kawa oraz inne substancje zawierające kofeinę (herbata, kakao, napoje energetyczne), również należą do substancji blokujących działanie enzymu DAO. 

Oprócz diety, na wyrzuty histaminy mają wpływ również inne czynniki. Przy podejrzeniu nietolerancji histaminy szczególnie zaleca się unikanie stresorów, w tym nagłej zmiany temperatury, które mogą być odpowiedzialne za wyrzut histaminy. 

Nietolerancja histaminy może ujawnić się w sytuacji obecności inhibitorów enzymu DAO takich jak nadmiar estrogenów czy stosowane leki. DAO nie może wtedy efektywnie „rozkładać” histaminy.

dieta antyhistaminowa - suplementy

Nietolerancji histaminy – suplementacja

Przy nietolerancji histaminy warto zastosować:

  • probiotyki wymienione powyżej,
  • witamina C – jest także silnym antyoksydantem, niweluje stan zapalny i łagodzi objawy nietolerancji,
  • kwercetyna w wysokich dawkach (3-5 g) – naturalna substancja przeciwhistaminowa, która łagodzi objawy alergii,
  • substytucja enzymu DAO (preparat DAOsin lub Histasolv),
  • witaminy z grupy B, szczególnie B6, która jest kofaktorem DAO (uwaga na zaburzenia metylacyjne!)
  • cynk, miedź,
  • pokrzywa,
  • flawonoidy,
  • UWAGA! Nadmiar omega-3 blokuje rozkład histaminy!!!

Nietolerancja histaminy – probiotyki 

Przy problemach jelitowych pojawia się pokusa, aby uzupełniać swoją dietę o dobre bakterie jelitowe, czyli tzw. probiotyki. Kluczowy jest tutaj odpowiedni dobór preparatu, aby – zamiast poprawić sytuację – jeszcze bardziej jej nie pogorszyć. Udowodniono, że szczepy Lactobacilus belbrucki bulgaricus, reuteri i casei zaostrzają objawy nietolerancji histaminy. W praktyce do bezpiecznych zalicza się za to L. plantarum, calivarus, Bifidoacterium infantis, bifidium, longum, lacis, breve.

Polecane preparaty to: Dicoflor, Sanprobi IBS, Vivomix (wieloszczepowiec), Probiota HistaminX.

Kobiecy problem

Ponad 80% osób, borykających się z nietolerancją histaminy, to kobiety. W związku z tym, że ilość histaminy jest związana z ilością estrogenu, zauważono zmiany tolerancji produktów histaminowych w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego. Produkcja enzymu DAO zwiększa się w drugiej połowie cyklu (w fazie lutealnej, czyli około tydzień po zakończeniu miesiączki) i trwa do kolejnej miesiączki. W tym czasie objawy nietolerancji histaminy są zazwyczaj nieco łagodniejsze, a tolerancja pokarmów lepsza. Sytuacja zmienia się w fazie folikularnej (czyli w okresie menstruacyjnym i tydzień po zakończeniu miesiączki), gdy reakcje na histaminę są bardziej intensywne i trudniej wyodrębnić pokarmy, które realnie szkodzą. Jest jednak dobra wiadomość dla kobiet borykających się z nietolerancją histaminy i planujących powiększenie rodziny – podczas ciąży ilość enzymu DAO rośnie na skutego jego produkcji przez łożysko. Dzięki temu wiele kobiet w ciąży zaczyna tolerować produkty, po których wcześniej wykazywała objawy HIT. Za przykład mogą posłużyć kiszone ogórki, które podczas ciąży zupełnie nie szkodzą 🙂

 

Nietolerancja histaminy – postępowanie

Skuteczność terapii łagodzenia nietolerancji histaminy obejmuje kilka obszarów:

  • niskohistaminową dietę, 
  • uzupełnianie niedoborów, 
  • redukcję stresu, 
  • diagnostykę, która może odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nietolerancja histaminy w ogóle wystąpiła.

Diagnostyka jest szczególnie ważna, ponieważ jeśli zidentyfikujemy przyczynę, będziemy w stanie podjąć skuteczne leczenie, które pozwoli na zmniejszenie stanu zapalnego i zmniejszenie ilości histaminy w organizmie. 

Bibliografia:

  1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20085595/
  2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17490952/

There are 2 comments

  1. Dzień dobry,
    W 2018 roku w testach skórnych wyszła mi alergia na histaminę
    Test skórny całoroczny/ALK Bąbel 6 mm, Rumień 20 mm
    Test skórny zestaw mieszany Bąbel 5 mm, Rumień 15 mm

    W październiku 2024 robiłam badanie DAO z krwi
    DAO aktywność (badanie w kier. nietolerancji histaminy) wynik 4.8 IU/ml norma 14-33

    Do obecnych badań skłoniła mnie chroniczne pochrząkiwanie, kasłanie, gula w gardle, spływanie wydzieliny po gardle.

    Lekarz laryngolog stwierdził refluks, gastrolog przepisał Famogast, Iberogast i Esoxx One.

    Do tej pory nie stosowałam żadnej diety, przy leczeniu refluksu stosuję zalecaną dietę.

    Jeżeli to możliwe proszę o wskazówki do jakiego lekarza powinnam się udać z wynikami, bo póki co po omacku szukam przyczyn moich dolegliwości.

    Pozdrawiam
    Ania

    22/10/2024, 15:03
    1. aktualne leczenie nie przynosi rezultatów?

      22/10/2024, 18:53