Nietolerancja histaminy – dieta antyhistaminowa

Co to jest histamina i nietolerancja histaminy?

Histamina to amina biogenna, gromadzona w komórkach odpornościowych zlokalizowanych w skórze i jelitach. Obecność histaminy jest niezbędna do:

• zachowania rytmu okołodobowego (pomaga nam się rano przebudzić),
• wytwarzania soków żołądkowych
• regulacji reakcji alergicznych.

Histamina oprócz tego że jest wytwarzana przez organizm, to może być również dostarczona wraz z pożywieniem. U większości ludzi spożycie jej znacznych ilości nie wywoła żadnych objawów. Istnieje jednak grupa osób o znacznie wyższej wrażliwości, u których spożycie nawet niewielkiej ilości histaminy przyczynia się do rozwoju pseudoalergicznych reakcji, czyli nietolerancji histaminy. Ich przyczyną jest zazwyczaj niedobór enzymu który rozkłada histaminę, czyli DAO – diaminooksydazy. 

Nietolerancja histaminy – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną nietolerancji histaminy jest ograniczona ilość enzymu diaminooksydazy (DAO), który ją rozkłada. Ponieważ jest go za mało, histamina kumuluje się w jelitach, a następnie dostaje do krwiobiegu i tą drogą do różnych obszarów ciała, wywołując w nich objawy. Na zwiększenie ilości histaminy w organizmie mogą również mieć wpływ również inne czynniki, takie jak mikrobiota jelitowa, rozrost bakterii czy obecność pasożytów. 

 W praktyce trudno odróżnić, ile histaminy w jelitach pochodzi z produkcji własnej, ile z pożywienia, a ile zostało wytworzone przez mikrobiomy. 

Wśród przyczyn nietolerancji histaminy wymienia się:

• genetyczny niedobór DAO,
• chroniczny stres,
• niedobory żelaza, witaminy B6, B12, miedzi oraz witaminy C,
• zaburzoną metylację (problem z detoksem, słabsza odporność na stres),
• brak snu (melatonina pomaga zachować szczelną barierę jelitową i barierę krew – mózg),
• dominacja estrogenowa (i niedobór progesteronu),
• pasożyty, m.in Blastocystis hominis,
• leptynooporność,
• insulinooporność,
• lektyny w diecie – zwłaszcza przy zwiększonej wrażliwości,
• infekcję H.pylori, Clostridium difficile,
• alergie pokarmowe i zespół przesiąkliwości jelit,
• problemy trawienne (upośledzone wydzielanie kwasu solnego, żółci oraz enzymów trzustkowych),
• długotrwałe antybiotykoterapie,
• dieta wysokobiałkowa.

Nietolerancji histaminy – objawy

Zjawisko nietolerancji histaminy nie jest popularne, a objawy często są łączone z jednostkami chorobowymi już występującymi u pacjenta. Wrażliwość na histaminę może się jednak z czasem zmieniać, dlatego określone objawy powinny być rozpatrywane w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę historię zdrowotną badanej osoby.

Do objawów nietolerancji histaminy należą:

• słaba tolerancja kosmetyków (wysypki, uczulenia),
• migrenowe bóle głowy,
• choroba lokomocyjna, choroba morska, mdłości,
• niskie ciśnienie krwi,
• złe samopoczucie podczas zmian pogody,
• niska temperatura ciała,
• problemy ze snem/bezsenność,
• stany lękowe,
• astma,
• zmiany skórne: trądzik, atopowe zapalenie skóry, świąd, pokrzywka,
• czerwone plamy na skórze (np. po alkoholu),
• przewlekły katar,
• biegunki, SIBO,
• nadpobudliwość,
• zgaga, pieczenie w gardle po określonych produktach,
• bolesne miesiączki.

Jak widać, histamina ma swoje receptory w rożnych komórkach naszego ciała, dlatego miejsca jej działania mogą być rozproszone a dolegliwości mało charakterystyczne. Natomiast to, co często łączy osoby zmagające się z HIT to utrudnione zasypianie oraz utrzymanie głębokiego, regenerującego snu.

 Jednym z objawów nadmiaru histaminy w organizmie jest utrudnione zasypianie oraz nieregenerujący sen. 

Nietolerancji histaminy – diagnostyka

Badania niezbędne do zdiagnozowania nietolerancji histaminy:

• badanie poziomu DAO w surowicy (wynik poniżej 10 IU/ml),
• badanie poziomu histaminy (wynik może być w normie),
• badanie poziomu witaminy B6, cynku.

Wynik stężenia enzymu DAO może potwierdzić lub wykluczyć nietolerancje histaminy. 

W przypadku problemów skórnych zaleca się również określenie poziomu HNMT. Oprócz badań ważna jest samoobserwacja. Niekiedy reakcja na pokarmy występuje z opóźnieniem, dlatego warto prowadzić przez kilka-kilkanaście dni dzienniczek żywieniowy, w którym szczegółowo spisuje się swój jadłospis oraz niepokojące objawy. Dzięki temu łatwiej wyodrębnić produkty, które szkodzą.

 Wynik stężenia enzymu DAO może potwierdzić lub wykluczyć nietolerancje histaminy. 

Nietolerancja histaminy – dieta antyhistaminowa

Dieta niskohistaminowa powinna być wsparciem terapeutycznym, regulującym samopoczucie oraz powrót do zdrowia. Podstawą walki z nietolerancją histaminy jest dbałość o jelita. Aktywne zakażenie pasożytnicze, nieprzeleczone zakażenie H.pylori lub przerost bakteryjny (SIBO) to najczęściej powtarzające się problemy, od diagnozy których powinno się zacząć leczenie. Bardzo charakterystyczne jest również występowanie nietolerancji pokarmowych.

Produkty zawierające histaminę

Możemy wyróżnić grupę produktów spożywczych bogatych w histaminę. Należą do niej przede wszystkim:

• produkty fermentowane, takie jak np. kapusta kiszona, ogórki kiszone, kimchi, tofu, sos sojowy, kefiry, jogurty (Lactobacillusy!),
• sery: sery pleśniowe, cheddar, camembert, parmezan, kozi, owczy,
• produkty wędzone (ryby, kurczak), ryby w puszkach, konserwy,
• kiełki pszenicy, pszenica, żyto, jęczmień, ogólnie – zboża glutenowe,
• kakao (czekolada),
• wędliny, np. szynka parmeńska, salami,
• mięso wieprzowe,
• surowe pomidory,
• suszone owoce,
• szampan, piwo, czerwone wino (białe jest lepiej tolerowane).

 Wiele bakterii i drożdży (grzybów), wykorzystywanych w procesie fermentacji serów, jogurtów czy wina, produkuje histaminę dla swoich potrzeb życiowych. Z tego powodu wszystkie produkty fermentowane zawierają duże ilości histaminy. 

Wiele bakterii i drożdży (grzybów), wykorzystywanych w procesie fermentacji serów, jogurtów czy wina, produkuje histaminę dla swoich potrzeb życiowych. Z tego powodu wszystkie produkty fermentowane zawierają duże ilości histaminy.

Co ciekawe, niektóre produkty spożywcze nie zawierają w swoim składzie histaminy, ale za to dodatkowo stymulują jej nadmierne uwalnianie w organizmie. Należą do nich m.in:

• orzeszki ziemne (masło orzechowe),
• truskawki, banany, kiwi, cytrusy, papaja, banan,
• owoce suszone (w winach i suszonych owocach),
• awokado,
• szpinak,
• cytrusy,
• zioła, takie jak: rumianek, szałwia, bratek, mięta, lipa, owoc dzikiej róży, lukrecja,
• wzmacniacze smaku, przeciwutleniacze, barwniki i konserwanty,
• nikotyna.

Dużej ilości histaminy nabierają produkty przechowywane w nieprawidłowych warunkach, dlatego produkty:

• nadpsute,
• zgniłe,
• po terminie przydatności do spożycia

nie powinny być spożywane przez osoby wykazujące objawy nietolerancji histaminy.

Wszelkie techniki obróbki kulinarnej jak np. gotowanie, pieczenie, czy też smażenie nie zmniejszają zawartości histaminy w pokarmach, ponieważ histamina jest aminą odporną na działanie temperatury.

W przemyśle spożywczym na terenie UE określono dopuszczalne normy zawartości histaminy w produktach spożywczych, ale dotyczą one tylko ryb i ich przetworów (<200 mg na kg masy produktu).

Czynniki blokujące aktywność enzymu DAO:

• zbyt duża zawartość histaminy w codziennym menu;
• nadmierne spożycie alkoholu;
• herbata: zielona, czarna;
• niedobór wapnia, miedzi, witamin z grupy B;
• niektóre leki, np. inhibitory MAO (stosowanymi w leczeniu depresji, choroby Parkinsona, niedociśnienia tętniczego);
• dominacja estrogenowa;
• celiakia, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, choroba Crohna;
• antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, aspiryna), metformina, leki przeciwhistaminowe;
• izoniazyd (lek przeciwgruźliczy) i inhibitory MAO (leki przeciwdepresyjne);
• inhibitory pompy protonowe – blokują receptory histaminowe, nie obniżając poziomu histaminy! 
• w przypadku nietolerancji histaminy istotne jest również wykluczenie blokerów enzymu DAO. 

Kawa a histamina? Kawa oraz inne substancje zawierające kofeinę (herbata, kakao, napoje energetyczne), również należą do substancji blokujących działanie enzymu DAO. 

Oprócz diety, na wyrzuty histaminy mają wpływ również inne czynniki. Przy podejrzeniu nietolerancji histaminy szczególnie zaleca się unikanie stresorów, w tym nagłej zmiany temperatury, które mogą być odpowiedzialne za wyrzut histaminy. 

Nietolerancja histaminy – postępowanie

Skuteczność terapii łagodzenia nietolerancji histaminy obejmuje kilka obszarów:

• niskohistaminową dietę, 
• uzupełnianie niedoborów, 
• redukcję stresu, 
• diagnostykę, która może odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nietolerancja histaminy w ogóle wystąpiła.

Diagnostyka jest szczególnie ważna, ponieważ jeśli zidentyfikujemy przyczynę, będziemy w stanie podjąć skuteczne leczenie, które pozwoli na zmniejszenie stanu zapalnego i zmniejszenie ilości histaminy w organizmie.