Insulinooporność

Z tego artykułu dowiesz się czym dokładnie jest insulinooporność, jak ją zdiagnozować i – co najważniejsze – co możesz zrobić, aby się z nią uporać i zmienić swoje życie na lepsze!

Czym jest insulina i dlaczego jest ważna?

Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę. Pełni kluczowe funkcje związane z metabolizmem węglowodanów, ale również białek i tłuszczu. Jednak jego nadrzędnym zadaniem jest regulacja poziomu glukozy we krwi. Dlaczego? Wszystkie komórki naszego organizmu muszą mieć zapewniony stały dopływ glukozy, która jest źródłem energii do przeprowadzenia niezbędnych procesów metabolicznych. Jej ilość musi być stale regulowana i dostosowywana do aktualnego zapotrzebowania poszczególnych tkanek. To właśnie insulina umożliwia wniknięcie odpowiedniej ilości glukozy (oraz innych cukrów, aminokwasów, tłuszczów czy potasu) do wnętrza komórek.

Co to jest insulinooporność?

Wiemy już czym jest insulina i dlaczego jest ważna dla organizmu. Teraz zastanówmy się dlaczego ten mechanizm związany z otwieraniem się komórki na glukozę nie zawsze funkcjonuje prawidłowo. Czyli czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu, w tym mięśnie, tkanka tłuszczowa oraz wątroba mają obniżoną wrażliwość na działanie insuliny.

Niestety w przypadku insulinooporności, komórki nie reagują na dopływającą do nich insulinę, w sposób w jaki powinny. Stają się bardziej oporne na jej sygnały – można by potocznie powiedzieć że “udają że jej nie widzą”. Aby uniknąć sytuacji, w której do komórki trafia niewystarczająca ilość glukozy potrzebnej do utrzymania podstawowych procesów życiowych, trzustka zaczyna produkować większą ilość insuliny aby przełamać “opór komórkowy”. Dzięki temu zaspokojone zostają podstawowe potrzeby komórkowe. Jednak gdy ten stan się przedłuża, mechanizmy samoregulujące organizmu zaczynają zawodzić i rozwija się zaburzenie metaboliczne.

Co może wywołać insulinooporność?

Naukowcy wciąż nie znają dokładnych przyczyn insulinooporności. Jest to stan bardzo złożony, na który wpływa wiele czynników. Wiadomo natomiast, że geny oraz styl życia znacząco wpływają na wrażliwość tkanek na insulinę i uważa się, że jedną z najczęstszych przyczyn insulinooporności jest otyłość i nadwaga.

Insulinooporność – przyczyny

• nadwaga i otyłość,
• dieta wysokokaloryczna, bogata w węglowodany proste,
• zbyt mało aktywności fizycznej,
• przyjmowanie niektórych leków przez dłuższy okres czasu, m.in. kortykosterydy, leki neuroleptyczne,
• chroniczny stres,
• zespół Cushinga,
• zespół Policystycznych Jajników (PCOS),
• niedoczynność tarczycy,
• niedobór snu.

Istnieje również coraz więcej badań, które wskazują na powiązanie między insulinoopornością a niedoborem m. in. inozytolu, magnezu i witaminy D3.  Wyniki badań są bardzo obiecujące pod względem perspektyw profilaktyki i terapii insulinooporności. Natomiast temat ten jest bardzo złożony i potrzebna jest jeszcze większa ilość badań które by to potwierdziły.

Insulinooporność – objawy

Przez długi okres czasu insulinooporność może rozwijać się zupełnie bezobjawowo (pamiętajmy że pierwsze powikłania cukrzycy też są zazwyczaj bezobjawowe a już na tym etapie są często nieodwracalne!). Wiele osób jednak odczuwa jej pierwsze objawy, gdy w wyniku insulinooporności dochodzi do dużych wahań poziomu cukru we krwi.

 Do najczęstszych objawów insulinooporności zalicza się:

• zmęczenie,
• napady głodu,
• trudności z koncentracją (tzw. mgła mózgowa),
• senność po posiłku bogatym w węglowodany,
• wzmożona ochota na słodycze.

Inne dolegliwości, które powinny wzbudzić naszą czujność, to:

• nadmierny przyrost masy ciała i problemy ze zrzuceniem zbędnych kilogramów,
• gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha,
• wysokie ciśnienie tętnicze,
• podwyższony cholesterol,
• brązowe przebarwienia na skórze rozmieszczone w zgięciach skórnych, na karku, w pachwinach i wokół pępka,
• częste migreny,
• PCOS.

Insulinooporność – diagnostyka

Najczęstszym i najbardziej podstawowym badaniem, które wykonuje się, aby zdiagnozować insulinooporność, jest oznaczenie glukozy i insuliny na czczo w surowicy krwi. Na podstawie tych parametrów oblicza się wskaźnik HOMA-IR. Jest to jeden z najczęściej używanych wskaźników w diagnostyce insulinooporności. 

Jego wzór wygląda następująco:

HOMA-IR = insulinemia na czczo (mU/ml) × glikemia na czczo (mmol/l) / 22,5

Wartość powyżej 2 zazwyczaj świadczy o insulinooporności (według niektórych źródeł już wynik powyżej 1 może świadczyć o tendencji do rozwoju zaburzeń węglowodanowych [20]).

Oznaczenie insuliny i glukozy na czczo u zdrowego człowieka powinno mieścić się w określonych normach laboratoryjnych.

W wielu przypadkach jednak samo oznaczenie glukozy i insuliny na czczo w krwi może nie wystarczyć. W celu dokładniejszej diagnostyki często wykonuje się test obciążenia glukozą (OGTT – ang. Oral Glucose Tolerance Test) z oznaczeniem glukozy i insuliny. Badanie nazywane jest także krzywą cukrową i insulinową. Polega ono na pobraniu krwi i oznaczeniu stężenia glukozy oraz insuliny na czczo. Następnie sprawdza się poziom glukozy i insuliny po 1h i 2h po obciążeniu glukozą (wypicie roztworu z czystą glukozą).

Wyniki dla insuliny w pierwszej godzinie powyżej 70 i w drugiej powyżej 40 mogą świadczyć o hiperinsulinemii.

Jeśli u pacjenta stwierdzono insulinooporność, lekarz prowadzący może zlecić szereg innych badań, m.in. profil lipidowy, CPR, OB, oznaczenie poziomu witaminy D3, B12, ferrytyny, morfologię, badanie moczu, ciśnienie tętnicze krwi, próby wątrobowe, oznaczenie poziomu kreatyniny, stężenie peptydu-C, poziom hemoglobiny glikowanej, panel tarczycowy (TSH, ft3, ft4, aTPO, aTG) oraz indywidualny panel hormonalny.

Czy insulinooporność da się wyleczyć?

Nieleczona insulinooporność jest olbrzymim obciążeniem dla organizmu i zwiększa ryzyko rozwoju innych chorób. Natomiast dobra wiadomość jest taka, że insulinooporność to nie choroba tylko zaburzenie metaboliczne i jest w pełni odwracalna. 

Co zrobić, aby zmniejszyć insulinooporność?

• Jednym z najważniejszych czynników terapii jest dieta.
• Warto się zwrócić o pomoc do kompletnego dietetyka w celu dopasowaniu indywidualnej diety.
• Regularna aktywność fizyczna, najlepiej na świeżym powietrzu, jest także nieodzownym elementem terapii.
• Czasami konieczna jest także zmiana stylu życia – dbanie o dobrą jakość snu, pilnowanie stałego rytmu dobowego, ograniczenie stresu, zadbanie o swoje zdrowie psychiczne.
• Istotnym wsparciem w terapii insulinooporności może okazać się także odpowiednia suplementacja.

Jakie są konsekwencje nieleczonej IO?

Nieleczona insulinooporność jest bardzo niebezpieczna – niesie ze sobą szereg zaburzeń, które mogą skutkować rozwinięciem się przede wszystkim cukrzycy typu II, nadciśnienia, chorób krążenia, niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, chorób neurodegeneracyjnych, a nawet nowotworów.

Stałe wysoki poziom insuliny obciąża trzustkę. Z biegiem czasu zmniejsza się ilość wydzielanej insuliny, co może z czasem prowadzić do rozwoju cukrzycy typu II.

Jeśli niedawno usłyszałaś diagnozę – insulinooporność i nie wiesz jak sobie z tym poradzić, zapraszam na konsultację!

Bibliografia:

1. https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes/prediabetes-insulin-resistance
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC380258/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5600191/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2596308/
5. https://www.diabetes.co.uk/drug-induced-diabetes.html
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29325867/https://diabetes.diabetesjournals.org/content/62/9/3232
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4919480/
8. https://academic.oup.com/edrv/article/38/3/189/3075147
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9408743/
10. https://www.hindawi.com/journals/jtr/2011/152850/, 
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20371664/
12. https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/japplphysiol.00660.2005
13. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2225411019312660
14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6470576/
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6520736/
16. https://www.diabetes.co.uk/insulin-resistance.html
17. https://www.diabetes.co.uk/insulin-resistance.html
18. https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes/prediabetes-insulin-resistance#symptoms
19. Rainero I, Limone P, Ferrero M, et al. . Insulin sensitivity is impaired in patients with migraine. Cephalalgia 2005; 258:593–7.
20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9408743/
21. https://cukrzyca.pl/cukrzyca-typu-2/wskazniki-do-oceny-wystepowania-insulinoopornosci/
22. https://insulinoopornosc.com/diagnostyka/
23. Guerrero-Romero F, RodríguezMorán M. Complementary therapies for diabetes: the case for chromium, magnesium, and antioxidants. Arch Med Res. 2005;36:2507.
24. Kopeć M., Głąbowski D., Awgul K., Pawlik A.: Niedobór magnezu w cukrzycy typu 2. FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017; 10: 111-114.
25.  Wåhlén, Anna, Arvo Haenni, and Hans-Erik Johansson. “Do we need to measure vitamin B12 and magnesium in morbidly obese patients with type 2 diabetes mellitus?.” Diabetes, metabolic syndrome and obesity: targets and therapy. 2017,  10, 151.
26. https://academic.oup.com/ajcn/article/110/1/76/5510583?login=true
27. https://insulinoopornosc.com/nac/
28. Jakimiuk A.J, Szamatowicz J.: Rola niedoboru inozytolu w patofizjologii zaburzeń występujących w zespole policystycznych jajników. Ginekol Pol. 2014, 85: 54-57
29. Szkodziak P., Paszkowski T.: Wpływ leczenia mio-inozytolem na insulinooporność u pacjentek  z zespołem policystycznych jajników w obserwacji 3-miesięcznej. Portal Edukacyjny e-medycyna.pl.
30. Rosołowska-Huszcz D. Działanie kwasów tłuszczowych za pośrednictwem receptorów błonowych a znaczenie tłuszczu w profilaktyce dietetycznej cukrzycy typu 2. Diabetologia Praktyczna. 2011. tom 12. nr 2: 42-51.
31. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1665268120301708
32. Mirhosseini N., Vatanparast H., Mazidi ., Kimball S.: Vitamin D supplementation, glycemic control, and insulin resistance in prediabetics: a meta-analysis. J Endocr Soc 2018, 1, 2(7): 687-709
33. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25498346/ 
34. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5839379/
35. https://www.idf.org/webdata/docs/Diabetes_meta_syndrome.pdf.  
36. Dijiogue S: Insulin resistance and cancer: the role of insulin and IGFs. Endocr Relat Cancer February 1, 2013 20 R1-R17. http://erc.endocrinology-journals.org/content/20/1/R1.full
37. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.20920 
38. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9408743/
39. http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2017/02/pnm_2017_084-088.pdf