PCOS – najważniejsze suplementy

PCOS to zaburzenie hormonalne, które dotyka coraz więcej kobiet. Nieregularne cykle, trądzik, owłosienie typu męskiego, a przy tym niejednokrotnie problemy z redukcją masy ciała mogą być pierwszymi symptomami wskazującymi na zmiany hormonalne które zachodzą w organizmie kobiety. Często towarzyszy temu stres i frustracja, ponieważ wszystkie podejmowane działania nie dają rezultatów albo dają tylko na krótki czas. Zapoznaj się z artykułem i dowiedz się jaka suplementacja w PCOS jest zalecana i ma potwierdzone działanie!

PCOS to zaburzeniem hormonalne które charakteryzuje się występowaniem wydłużonych cykli miesiączkowych oraz nadprodukcją androgenów – czyli męskich hormonów płciowych. Przy PCOS bardzo charakterystyczne jest również występowanie pęcherzyków/cyst na jajnikach. Największą zmorą PCOS są jednak jego objawy, które tycza się przede wszystkim wygląda kobiet – czyli  nadmierne owłosienie czy trądzik.

Wiadomo już, że za pomocą właściwej diety oraz suplementacji można wpłynąć na PCOS. Dieta pomaga w końcu wyciszyć objawy, zmniejszając ryzyko pogłębiania się już istniejących zmian hormonalnych. Z tego powodu zaleca się, aby pacjentki z diagnozą PCOS zwróciły w pierwszej kolejności uwagę na swój jadłospis.

PCOS dieta – na co konkretnie zwrócić uwagę?

• schemat żywienia w stylu śródziemnomorskim,
• kwasy omega-3, 9, właściwe przechowywanie tłuszczy,
• orzechy min. 30 g dziennie do posiłku (eliminuj orzechy solone i karmelizowane),
• przeciwzapalne przyprawy (cynamon, imbir, kurkuma),
• przerwy 3-4h między posiłkami,
• komponowanie posiłków z niskim IG,
• dostarczenie odpowiedniej ilości białka w posiłkach,
• błonnik pokarmowy (produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce),
• niewielki deficyt kaloryczny może być dobrym rozwiązaniem dla gospodarki hormonalnej – obliczyć kaloryczność swojej diety redukcyjnej,
• nawodnienie ok. 35 ml na/kg/m.c, – co dla kobiety ważącej 70kg daje około 2-2,5 litrów płynów na dzień.

PCOS – suplementy

Im szybciej zdiagnozujesz PCOS i wdrożysz modyfikacje stylu życia, w tym dietę, tym większe prawdopodobieństwo, że wyhamujemy postępowanie insulinooporności, nadwagi, otyłości czy niepłodności.

Poza dietą w PCOS, korzystna może okazać się również odpowiednia suplementacja. Wiele badań potwierdza wpływ konkretnych witamin, składników mineralnych czy aminokwasów na organizm kobiet z PCOS. Zróbmy więc ich szczegółowy przegląd i zestawienie! 🙂

Witamina D – witamina słońca

Witamina D3 jest znana jako związek, który bierze udział w regulacji homeostazy wapnia i fosforu. Coraz więcej dowodów wskazuje na jego kluczową rolę w regulacji procesów rozrodczych u kobiet.  

Rola witaminy D3 w żeńskim układzie rozrodczym została szeroko zbadana, ponieważ jej receptory występują bardzo obficie w narządach rozrodczych, w tym w jajnikach. Wiele dowodów sugeruje, że witamina D może mieć korzystny wpływ na parametry metaboliczne i hormonalne u kobiet z PCOS.  

Porównywano wysokie dawki witaminy D (4000 IU), z niską (1000 IU) i placebo. Suplementacja 4000IU wykazała korzystny wpływ na stężenie testosteronu, globuliny wiążącą hormony płciowe (SHBG) i wskaźnik wolnego androgenu (FAI). Suplementacja witaminy D3 w dużych dawkach przez okres co najmniej 12 tygodni może prowadzić do poprawy poziomu glukozy, wrażliwości na insulinę, zmniejszenia poziomu cholesterolu i poprawy profilu hormonalneguo u kobiet z PCOS.

Warto tu dodać, że w szerokości geograficznej Polski z uwagi na brak odpowiednio długiej ekspozycji na słońce, niedobory witaminy D3 są bardzo częste. Jednak przed ustaleniem odpowiedniej dawki suplementacyjnej, warto wykonać badanie 25(OH)D [1, 2]. 

Niezbędne kwasy tłuszczowe omega-3 

Kwasy tłuszczowe omega- 3 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie kobiet z PCOS. Warto zauważyć, że kobiety mierzące się z PCOS borykają się najczęściej z przewlekłymi stanami zapalnymi organizmu, wywołanymi m.in. nadwagą, zaburzeniami gospodarki insulinowej czy zwiększonym poziomem hormonów androgenowych. Kwasy omega-3 działają silnie przeciwzapalnie, dzięki czemu mają zdolność ,,gaszenia” stanu zapalnego w organizmie i wydają się grupą suplementów szczególnie pożądaną przy zaburzeniach hormonalnych.

Ponieważ PCOS jest ściśle związane z insulinoopornością i hiperandrogenizmem, w oparciu o aktualne dowody, kwasy tłuszczowe omega-3 mogą być zalecane w leczeniu PCOS z insulinoopornością i cholesterolu. Dawka 1000 mg / dobę przez okres 12 tygodni  może przynieść pozytywne rezultaty, poprawiając lipidogram tj. cholesterol LDL i triglicerydy [3]. 

NAC (n-acetylo-cysteina) – prekursor glutationu

NAC, czyli n-acetylo-cysteina to aminokwas siarkowy. Jest bardzo dobrym źródłem L-cysteiny, używanej m.in. do syntezy glutationu (jednego z najsilniejszych antyoksydantów w organiźmie).

NAC wykazuje bardzo plejotropowe działanie w PCOS, m.in. poprzez wspomaganie redukcji tkanki tłuszczowej, obniżanie stężenia insuliny, wyciszenia objawów hirsutyzmu, zmniejszenie wolnego testosteronu i przywrócenie miesiączki. Badanie które wykazało takie korzyści było przeprowadzone na grupie pacjentek z zastosowaniem dawki 600 mg 3 razy na dobę [4] [11]. 

Mio-inozytol – witamina płodności

Inozytol, czyli witamina B8, to związek, który jest wytwarzany w naszym organizmie. Najpowszechniejszymi konfiguracjami jest mio-inozytol i D-chiro-inozytol. 

W wielu badaniach obserwuje się pozytywne rezultaty w zakresie regulacji insuliny oraz profilu hormonalnego przy zastosowaniu suplementacji inozytolu – z tego też powodu inozytol nazywany jest „witaminą płodności” [5]. 

 Na podstawie dostępnej literatury można stwierdzić, iż stosowanie preparatów inozytolu ma wpływ na przywrócenie prawidłowej owulacji. Dodatkowo u pacjentek, które stosowały mio- inozytol stwierdzono: 

• obniżenie wskaźnika masy ciała i insulinooporności, 
• obniżenie stężenia insuliny,
• obniżenie  LH oraz stosunku LH/FSH 
•  obniżenie wskaźnika HOMA

Warto tu również napisać o bardzo ciekawym badaniu, w którym sprawdzano skuteczność łączenia antykoncepcji z inozytolem. Pacjentki podzielono na dwie grupy i okazało się że pacjentki przyjmujące tabletki antykoncpecyjne z inozytolem odnotowywały znacząco lepsze rezultaty przyjętej terapii hormonalnej. Stwierdzono: 

• istotne zmniejszenie hirsutyzmu,
• spadek stężenia androgenów w surowicy krwi,
• zmniejszenie hiperinsulinemii (wskaźnik HOMA-IR),
• poprawę gospodarki lipidowej. 

Bardzo rozsądnym działaniem wydaje się więc podawanie inozytolu u pacjentek z zespołem policystycznych jajników. 

L- arginina -zwiększ swój progesteron

L-arginina to aminokwas, który ma zastosowanie w wielu jednostkach chorobowych i cieszy się dużym zainteresowaniem naukowców od lat.

L-arginina obecna w organizmie może pochodzić z jedzenia, wewnątrzkomórkowej degradacji białek oraz endogennej syntezy. Ocenia się, że dorosły człowiek spożywa z pokarmem ponad 5 gramów L-argininy na dobę, a jej źródłem jest przede wszystkim białko pochodzenia roślinnego (białka zwierzęce są zdecydowanie uboższe w ten związek). Produktami roślinnymi bogatymi w L-argininę są m.in. orzechy, które zawierają od około 1 do 3 g argininy na
100 g. Najlepszym zwierzęcym źródłem L-argininy poza czerwonym mięsem są skorupiaki.

W grupie pacjentek z PCOS i starających się zajść w ciążę zaobserwowano większy odsetek ciąż wśród tych, które suplementowały L-argininę. Zauważono również zwiększoną aktywność receptorów estrogenowych w błonie śluzowej macicy.

W wyniku przekształceń argininy powstaje bardzo ważny związek – tlenek azotu, który ma działanie rozszerzające naczynia krwionośne. Dzięki temu zwiększa się przepływ krwi przez narządy rodne, a to sprzyja rozwojowi pęcherzyków jajnikowych i zwiększa szansę na implantację, czyli zagnieżdżenie zapłodnionej komórki w błonie śluzowej macicy.

Co ciekawe – długotrwała suplementacja L-argininy (1600 mg/dobę) i N-acetylocysteiny (1200 mg/dobę) spowodowało znaczący wzrost liczby owulacyjnych cykli miesiączkowych u kobiet z PCOS! Z tego powodu l-arginina wydaje się być dobrym suplementem u kobiet, które borykają się z bezowulacyjnymi cyklami miesiączkowymi [6-7].

Cynk

Poziom cynku w krążeniu u kobiet z PCOS jest znacznie niższy niż u kobiet zdrowych. Z tego powodu suplementacja cynkiem wydaje się być korzystna. Pod jej wpływem zaobserwowano m.in. istotne zmniejszenie stężenia insuliny, jak i wskaźnika HOMA-IR. U pacjentek tych zastosowano 50 mg cynku przez 8 tygodni, jednak dawka ta wydaje się być wysoką i powinna być podawana tylko w przypadku potwierdzonego laboratoryjnie niedoboru cynku [8]. 

PCOS wiąże się z wyraźnym wzrostem aktywności 5α-reduktazy, co prowadzi do wzmożonej konwersji testosteronu do dihydrotestosteronu (DHT) w komórkach. Cynk jest uważany za antyandrogen poprzez hamowanie 5α-reduktazy, a tym samym zmniejszanie produkcji DHT. Warto tu wspomnieć o tym, że testosteron u pacjentek z PCOS jest zazwyczaj widocznie podwyższony. 

Dodatkowo przy PCOS kobiety zmagają się często z bolesnymi miesiączkami. Cynk może okazać się bardzo pomocny. Podawany w jednej do czterech dziennych dawek 20–30 mg przed i podczas każdego cyklu miesiączkowego może zmniejszać doskwierające bóle miesiączkowe [9].  

Magnez – „must have” w insulinooporności

Magnez (Mg) jest drugim najczęściej występującym kationem wewnątrzkomórkowym u ludzi, odgrywającym kluczową rolę w metabolizmie insuliny i regulacji poziomu glukozy. Kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCOS) często wykazują insulinooporność i upośledzony stan regulacji glikemii. Przebadano 1000 kobiet z PCOS i przeprowadzono analizę związku magnezu w surowicy. Zauważono, że niższy poziom magnezu był powiązany z insulinoopornością i wyższym poziomem testosteronu. Suplementacja magnezem może przynieść pozytywne rezultaty w przypadku pacjentek z PCOS [10]. 

Magnez wpływa również rozluźniająco na mięśnie, tym samym zmniejszając bóle brzucha podczas miesiączki.

U kobiet z PCOS kluczowe jest wprowadzenie zmian w stylu życia, takich jak odpowiednia dieta, rekreacyjna aktywność fizyczna, dobrej jakości sen i regeneracja. Suplementacja w PCOS może okazać się idealnym dopełnieniem wymienionych działań. Pamiętaj jednak, że zanim zdecydujesz się na stosowanie określonej suplementacji, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem – umów się na konsultacje dietetyczne online.

Literatura:

1. Yang K, Zeng L, Bao T, Ge J. Effectiveness of Omega-3 fatty acid for polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Mar 27;16(1):27. doi: 10.1186/s12958-018-0346-x. PMID: 29580250; PMCID: PMC5870911. 
2. Menichini D, Facchinetti F. Effects of vitamin D supplementation in women with polycystic ovary syndrome: a review. Gynecol Endocrinol. 2020 Jan;36(1):1-5. doi: 10.1080/09513590.2019.1625881. Epub 2019 Jun 12. PMID: 31187648.
3. Yang K., Zeng L., Bao T., Ge J. Effectiveness of Omega-3 fatty acid for polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Mar 27;16(1):27. doi: 10.1186/s12958-018-0346-x. PMID: 29580250; PMCID: PMC5870911.
4. Oner G., Muderris II. Clinical, endocrine and metabolic effects of metformin vs N-acetyl-cysteine in women with polycystic ovary syndrome. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2011 Nov;159(1):127-31. doi: 10.1016/j.ejogrb.2011.07.005. Epub 2011 Aug 9. PMID: 21831508. 
5. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol, przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS) 
6. Sokołowska M., Włodek L.. ,,Dobre i złe strony tlenku azotu’’ Instytut Biochemii Lekarskiej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 
7. Masha A, Manieri C, Dinatale S, Bruno GA, Ghigo E, Martina V. Prolonged treatment with N-acetylcysteine and L-arginine restores gonadal function in patients with polycystic ovary syndrome. J Endocrinol Invest. 2009 Dec;32(11):870-2. doi: 10.1007/BF03345763. Epub 2009 Apr 15. PMID: 19494711. 
8. Abedini M, Ghaedi E, Hadi A, Mohammadi H, Amani R. Zinc status and polycystic ovarian syndrome: A systematic review and meta-analysis. J Trace Elem Med Biol. 2019 Mar;52:216-221. doi: 10.1016/j.jtemb.2019.01.002. Epub 2019 Jan 4. PMID: 30732885. 
9. Nasiadek M, Stragierowicz J, Klimczak M, Kilanowicz A. The Role of Zinc in Selected Female Reproductive System Disorders. Nutrients. 2020 Aug 16;12(8):2464. doi: 10.3390/nu12082464. PMID: 32824334; PMCID: PMC7468694. 
10. Luo X, Cai WY, Ma HL, Cong J, Chang H, Gao JS, Shen WJ, Wang Y, Yang XM, Wu XK. Associations of Serum Magnesium With Insulin Resistance and Testosterone in Women With Polycystic Ovary Syndrome. Front Endocrinol (Lausanne). 2021 Jun 23;12:683040. doi: 10.3389/fendo.2021.683040. PMID: 34248844; PMCID: PMC8261149.
11. Balcer-Dymel N., Korzeniowska K., Jabłecka A. L-arginina w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Nadciśnienie tętnicze rok 2012, tom 16, nr 3.